Zuid-Molukken

De provincie Molukken of de Zuid-Molukken is een provincie van Indonesië en vormt het zuidelijk en centrale deel van de Molukken, een eilandengroep in het oosten van Indonesië. Het noordelijke deel heet de provincie Noord-Molukken. De belangrijkste stad en hoofdstad is Ambon op het gelijknamige relatief kleine eiland Ambon. De provincie heeft 1.313.022 inwoners (2004). Tussen 1950 en 1999 waren alle eilanden van de Molukken verenigd onder één provincie. In 1999 splitsen de regentschappen Maluku Utara en Halmahera Tengah (Midden-Halmahera) zich af om samen de provincie Noord-Molukken te vormen.

Republik Maluku Selatan (RMS), of in het Nederlands de Republiek der Zuid-Molukken is een in 1950 op Ambon uitgeroepen staat.

Op 27 december 1949 droeg Nederland de soevereiniteit van Nederlands-Indië met uitzondering van Nieuw-Guinea over aan de Republik Indonesia Serikat (RIS) oftewel de Verenigde Staten van Indonesië. De Zuid-Molukken maakten toen als daerah deel uit van de deelstaat Oost-Indonesië. Spoedig na de onafhankelijkheid begon Indonesië onder president Soekarno met het opheffen van de federale structuur. Als reactie daarop volgde op 25 april 1950 op Ambon de proclamatie van de RMS die echter, afgezien van het Afrikaanse land Benin, door geen enkel land erkend wordt. Op dat moment bestond de leiding van de RMS uit o.a.

• president: districtsbestuurder J.H. Manuhutu (tot 3 mei 1950)
• premier: Albert Wairisal
• minister van Buitenlandse Zaken: Chris Soumokil (vanaf 3 mei 1950 president)
• minister van Onderwijs: J.A. Manusama (2 maanden later ook minister van Defensie)

Op 17 augustus 1950 riep president Soekarno de eenheidsstaat uit en na onderhandelingen en een blokkade begon het Indonesische leger op 28 september met de invasie van Ambon. Via het toen nog bij het Koninkrijk der Nederlanden behorende Nieuw-Guinea werd tevergeefs militaire steun gezocht bij Nederland. Ruim een maand na het begin van de invasie viel op 5 november de hoofdstad Ambon in handen van het Indonesische leger. De RMS-regering week begin december uit naar het nabijgelegen eiland Ceram om van daar uit de strijd voort te zetten. Onder leiding van Soumokil, werd op dit eiland de guerrillaoorlog voortgezet.

In 1951 kwamen op dienstbevel bijna 4000, vooral Zuid-Molukse, KNIL-militairen met hun familie (in totaal ongeveer 12500 personen) naar Nederland voor wat bedoeld was als een tijdelijk verblijf. Dit na het krijgen van de status van leden van de Nederlandse Koninklijke Landmacht. In het dienstbevel stond dat overbrenging 'noodzakelijk' was. Na de Tweede Wereldoorlog was in Nederland een grote woningnood en omdat het om tijdelijke vestiging zou gaan werden deze families ondergebracht in woonoorden zoals het voormalige concentratiekamp Westerbork.

Indonesische militairen arresteerden Soumokil op 2 december 1963 op het eiland Ceram waarna de guerrillaoorlog snel ten einde liep. Op 11 maart 1966 nam generaal Soeharto in Indonesië de macht over van Soekarno en een maand later op 12 april 1966 werd Soumokil geëxecuteerd. Na deze executie werd de in Nederland wonende Manusama president in ballingschap van de RMS.